Phim Kinh Điển: Taxi Driver – Ảo Mộng Có Vị Máu Của Gã Quái Xế New York

“Chúng ta cần dọn dẹp cả cái thành phố này. New York giờ cứ như cái cống lộ thiên, toàn bọn rác rưởi, chó má. Đôi lúc tôi cảm thấy thật khó chịu, Tổng Thống nên dọn dẹp hết đi. Thỉnh thoảng đi lang thang tôi cứ ngửi thấy cái mùi tệ hại đó, tởm thật sự. Tổng Thống thật sự nên cho giải tán hết, đại loại giống như xối mẹ nó hết xuống cầu tiêu ấy.”

Khi nỗi cô đơn bao trùm lấy một con người, trong thời gian lâu dài liệu rằng sẽ để lại những tác động nguy hiểm ra sao? Thật ra có khi vẫn bình thường, có đầy rẫy những trái tim đơn độc ngoài kia, vẫn luôn khoan thai với cuộc đời, vui cười đầy lạc quan. Còn đối với Travis Bickle thì lại là vấn đề khác! Một cựu thủy quân lục chiến trở về nước sau chiến tranh Việt Nam, chẳng thương tật nặng về thân thể nhưng tâm hồn đã không còn vẹn nguyên.

Ra mắt năm 1976, Taxi Driver luôn nằm trong danh sách những phim hay nhất mọi thời đại. Một cuốn phim thích hợp cho ai đó muốn thưởng thức sự mỹ miều của cái gọi là “đơn thương độc mã”. Chàng trai 26 tuổi Travis tự nhận mình là “kẻ cô đơn cả Chúa”, nói về đời tư thì anh này khá tử tế, hay như cách anh tự tin một cách láu cá rằng “lý lịch tôi sạch, như chính lương tâm của tôi vậy.”

Hiển nhiên với việc giải ngũ trong danh dự, cựu quân nhân hiển nhiên có được công việc đàng hoàng nhanh chóng. Một nghề lành mạnh với thời gian làm việc giúp Travis có cơ hội tiếp xúc với những thứ đen tối, hoặc xấu xa nhất của nhân loại. Sự chán chường, vô định của Travis đến từ việc không thể hòa nhập với xã hội sau khi trải qua một cuộc chiến đầy cam go, gọi tắt là cuộc chiến vô nghĩa. Thế là mỗi ngày anh cứ đi đây đi đó, tiêu khiển bằng đủ thứ, thậm chí là mấy thước phim con heo cũng không giúp tình hình khá hơn. Thế là công việc tài xế taxi làm ca đêm vô tình lại phù hợp cho Travis mong manh kia, vừa có thu nhập, vừa khiến bản thân bận rộn và không còn thời gian cho những suy nghĩ mông lung nữa.

Đạo diễn Martin Scorsese là người gốc New York, ông hiểu hết mọi ngóc ngách của thành phố, nhìn thấu những gì tăm tối nhất của Manhattan, hiểu rõ về sự tệ nạn ở Bronx, Brooklyn. New York trong Taxi Driver không lãng mạn như những bản jazz du dương của Woody Allen. Chúng rực rỡ dưới ánh đèn đỏ xanh, thông qua lăng kính mờ ảo từ vị trí mà Travis có thể quan sát, một nơi mà anh vô cùng bất mãn bởi sự phồn vinh giả tạo, bởi lũ hippie ngông cuồng không biết điều.

Biên kịch của phim là Paul Schrader, ông đã hoàn tất kịch bản Taxi Driver chỉ trong 10 ngày. Tay này khá là cừ đấy, nhưng cái hoàn cảnh giúp Paul cho ra đời kiệt tác trên thì lại là trải nghiệm không mấy vui vẻ. Paul mất việc, trục trặc trong tình cảm, ly dị. Mọi thứ tồi tệ xảy ra khiến ông khép mình lại, làm bạn với sách báo khiêu dâm, bị ám ảnh với súng. Thậm chí để đảm bảo tiến độ hoàn thành kịch bản, Paul chuẩn bị sẵn khẩu súng đã được lên đạn, mục đích là tự “dằn mặt” chính mình.

Được viết trong hoàn cảnh cực đoan, thế nên bầu không khí bao trùm toàn bộ phim cũng vô cùng u ám, phảng phất phong cách những thước phim Noir trong thập niên 20-30. Tâm lý bất ổn của Travis cũng khiến người xem cảm giác bức bối, khó chịu và thậm chí là hoảng loạn. Mọi thứ đều kỳ lạ, thậm chí chính Martin Scorsese cũng sắm cho mình một vai cameo thú vị - vị khách quái dị. Câu chuyện của gã khách kỳ quái lên kế hoạch bắn chết con vợ ngoại tình và thằng gian phu đã có tác động cực mạnh đến Travis, một sự ra tay vì bản sắc công lý nào đó.

Trong bóng tối, ánh sáng vẫn có thể tồn tại nơi cuối con đường, nơi mà thiên thần giang tay giải thoát cho những ai lạc lối. Betsy – nàng chính là người duy nhất khác với bọn người gớm ghiếc ngoài kia. Nàng thật rạng rỡ, xinh đẹp và cuốn hút. Betsy biết đến sự tồn tại của Travis chứ, ngày nào cũng có tay tài xế taxi mặc áo khoác quân đội từ ngoài nhìn cô chằm chằm cơ mà. Nàng kiêu kỳ nhưng vẫn động lòng trước sự chân thành có phần vụng về và đáng yêu của Travis, bên cạnh đó là nét tự tin một cách khó đoán, đầy đủ một tổ hợp hoàn hảo của đàn ông mà bất kỳ cô  gái nào cũng muốn “khám phá”.

Nhưng liệu rằng Betsy ứng phó như thế nào với tư tưởng “một ngày nào đó, tôi sẽ là người tiên phong” của Travis, nàng có cho anh chàng cơ hội nào không đây?

“Các loài vật thường ra ngoài vào ban đêm. Gái điếm, du côn, ma cô, bịp bợm, lại cái, ma túy. Lũ bệnh hoạn, đám ăn hối lộ. Một ngày nào đó, trận mưa thật to sẽ gột rửa cả thành phố, cuốn trôi tất cả mớ cặn bã ấy đi theo.”

Năm đấy Robert De Niro đã sở hữu tượng vàng Oscar, cho nhân vật Bố Già Vito Corleone trong The Godfather Part II trước khi nhận vai Travis Bickle. Ông dành thời gian để làm công việc lái taxi thực sự, xuyên suốt 1 tháng ông đã lái xe hơn 15 tiếng mỗi ngày, chuẩn bị kỹ lưỡng để nhập vai chân thật hơn. Method Acting của nam tài tử gạo cội tiếp tục phát huy, khi mọi ngóc ngách tâm lý đều làm khán giả tin rằng ông chính là cựu thủy quân lục chiến, đang gánh chịu nỗi đau tinh thần và bị sự ám ảnh tàn phá chính con người mình.

Câu chuyện nổi tiếng nhất để chứng minh rằng De Niro nhập vai đến mức “get high” chính là phân cảnh kinh điển “You talkin’ to me?”

Không thể chịu nỗi sự mục nát bẩn thỉu của New York, Travis từ chỗ suy sụp quyết định mình phải là “kẻ tiên phong”. Chỉ với vài ý tưởng xấu xa làm động lực, anh chàng quay lại sinh hoạt lành mạnh, tập luyện thể hình để chuẩn bị làm điều gì đó thật vĩ đại.

Và rồi “You talkin’ to me?” ra đời theo cách ngẫu nhiên thôi. Vì sao lại có chuyện ngẫu hứng như thế được? Bởi vì Paul chỉ viết vỏn vẹn trong kịch bản rằng “Travis tự nói chuyện với chính mình trong gương”. Thế là De Niro – người có khả năng biến mọi câu thoại đơn giản trở thành khoảnh khắc đáng nhớ, đã tự ứng tác điên rồ nhất:

“You talkin’ to me?” (Mày nói chuyện với tao hả?”)

“You talkin’ to me?” (Mày đang nói tao?)

“You talkin’ to me?” (Mày nói chuyện với tao đúng không?)

“Then who the hell else are you talkin’ to?” (Ủa chứ mày nói với ai nữa hả thằng khứa kia?)

“You talkin’ me?” (Mày đang nói với tao, đúng chưa?)

“Well I'm the only one here. Who the fuck do you think you're talking to?” (Ờ thì có mình tao ở đây thôi. Mày nghĩ còn ai để mày nói chứ hả thằng chó đẻ kia?)

Travis hoàn toàn mất hết mọi nguồn liên lạc với bên ngoài, cô đơn đã hoàn toàn chiếm được anh chàng.

Iris - một con bé 12 tuổi rưỡi đi làm điếm, nghe có vẻ là kèo thơm, nhưng với Travis thì đấy là chuyện động trời. Càng dễ sợ hơn là thằng ghệ nó lại làm ma cô, chính thằng đấy dắt khách cho Iris. Có lẽ lý tưởng của Travis đã đến lúc thực thi và thăng hoa rồi đấy.

Nữ diễn viên Jodie Foster tham gia Taxi Driver năm 14 tuổi, còn nhân vật cô hóa thân là Iris. Jodie đã màn trình diễn tuyệt vời, tuy gây nhiều tranh cãi bởi tính chất nhạy cảm của vai diễn nhưng việc được đề cử hạng mục Nữ Phụ Xuất Sắc tại Oscar năm đó, cũng hứa hẹn cho tiềm năng rực rỡ ở tương lai cô minh tinh trẻ.

Năm 1976, sau khi ra mắt tại các rạp chiếu phim, Taxi Driver nhận được nhiều lời khen từ các nhà phê bình và giới chuyên môn. Tại Liên hoan phim Cannes, tác phẩm đã giành được giải thưởng Cành Cọ Vàng và 4 đề cử Oscar (bao gồm hạng mục Phim Hay Nhất). Travis Bickle trở thành hình tượng phản anh hùng ấn tượng trong lịch sử điện ảnh, đồng thời cũng là vai diễn đáng nhớ trong gia tài diễn xuất của Robert De Niro.