Tra cứu lịch chiếu và đặt vé siêu nhanh
Method Acting thuở ban đầu mang tính chất làm cho nhân vật trên sân khấu và trong màn ảnh trở nên “thật” hơn và có chiều sâu chạm đến cảm xúc người xem. Vì vậy kỹ thuật này yêu cầu đào sâu tâm lý, hành vi, suy nghĩ, tư duy của nhân vật trên kịch bản. Từ đó diễn viên sẽ truyền tải các yếu tố liên quan đến vai diễn, để giúp khán giả cảm nhận được sự sống động chân thực của nhân vật mà họ đang thể hiện. Điều này đã nâng tầm nghệ thuật diễn xuất lên một bước tiến mới, nơi mà người nghệ sĩ hoàn toàn đạt đến trình độ có thể tái tạo ký ức giả hoặc đưa tâm lý thực tế trở thành “sự thật” để áp dụng trong phim.
Cha đẻ của Method Acting là Constantin Stanislavski, sinh ra và lớn lên trong một gia đình quý tộc tại Nga. Với niềm đam mê trở thành diễn viên, ông đã cố gắng phát triển sự nghiệp và lập nên một rạp hát của riêng mình. Ngoài diễn xuất, đạo diễn, dàn dựng các vở kịch thì ông luôn ghi chép cảm nhận, suy nghĩ về cách diễn xuất, quan sát các diễn viên nổi tiếng đương thời trên sân khấu. Năm 25 tuổi Stanislavski đã là một diễn viên nổi tiếng. Năm 1888 ông sáng lập Hội Văn Hóa Nghệ Thuật để giảng dạy về các ngành ca hát, múa, kịch, nhạc cổ điển. Những ghi chép kinh nghiệm của ông đã trở thành tiền đề cho giáo án diễn xuất theo “Hệ thống Stanislavski” hay còn gọi là “The System”.
Ông đã đúc kết, biên soạn 3 quyển sách với tiêu đề “Building A Character”, “Creating A Role” và “An Actor Prepares”. Trong sách có đầy đủ khía cạnh của ngành diễn xuất: tập luyện cơ thể, cách đi đứng, ngồi, nhảy múa, thư giãn cơ bắp, tập trung tư tưởng, cách luyện giọng, trò chuyện, cách vận dụng trí tưởng tượng, vận dụng vai trò tiềm thức và đặc biệt là vận dụng “cảm xúc từ ký ức” để “thực sự sống trong khoảnh khắc” theo đúng vai trò của vai diễn.
(Constantin Stanislavski)
Cách diễn xuất mới này có sự khác biệt với lối diễn truyền thống cũ kỹ ở chỗ yêu cầu người diễn viên phải chú trọng phần chuẩn bị nội tâm cảm xúc trước khi diễn. Ngày trước, phần đông đều cho rằng những cảm xúc như vui buồn, giận dữ, đau khổ, sợ hãi, có thể diễn tả bằng sự phô trương từ vẻ mặt, cử chỉ, dáng điệu. Tất cả đều có thể cường điệu và biểu lộ ra ngoài dễ dàng. Stanislavski lại có cái nhìn khác, nếu chỉ thể hiện “bề nổi” thì vẫn chưa đủ và còn tồn tại sự giả tạo với người xem. Ông cho rằng muốn diễn tả hết những cảm xúc như vậy cần có sự vận dụng từ nội tâm của người diễn viên.
Nói một cách đơn giản thì cần sử dụng tiềm thức để vận dụng những cảm xúc mà bản thân diễn viên từng trải qua và “kéo” nó từ quá khứ để đưa vào suy nghĩ, đồng thời áp dụng vào trong khoảnh khắc hiện tại đúng với nhân vật. Đây chính là “cảm xúc từ ký ức”, kỹ năng chủ chốt của hệ thống diễn xuất “The System”.
Stanislavski đã cùng đoàn kịch nghệ của ông đã đi lưu diễn trên nhiều nước, đồng thời cũng quảng bá phong cách diễn xuất “The System”. Các nước Châu Âu vô cùng thích thú và tán dương liên tục, nhiều nhà phê bình nghệ thuật trên thế giới gọi đoàn kịch của ông là “Những thiên thần kịch nghệ Nga”. Giữa thập niên 20, Stanislavski đến Mỹ lưu diễn, tuy phần đông khán giả không hoàn toàn hiểu tiếng Nga nhưng đêm diễn vẫn rất thành công và đã mê hoặc các diễn viên trẻ ở Mỹ thời điểm đó. Trong đoàn kịch có hai học viên gồm Richard (Ryszard) Bolesvsky và Maria Ouspenskaya đã xin phép ở lại Mỹ, chính thức được xem như những giảng viên đầu tiên phổ biến nghệ thuật diễn xuất mới của Stanislavski tại đây.
Tại các rạp chiếu phim ở Hollywood vào thời điểm kỷ nguyên vàng từ thập niên 30-40 hầu như đa số diễn viên đều có nét diễn xuất nổi bật riêng biệt, tuy có sự chân thật nhưng vẫn còn đâu đấy pha lẫn tính “kịch” và cường điệu trong lối diễn của họ. Lý do là bởi thời bấy giờ, diễn viên điện ảnh đôi lúc được đào tạo dựa trên nền tảng từ sân khấu kịch Broadway, nên những Clark Gable, Humphrey Bogart, John Wayne hay Vivien Leigh, Katharine Hepburn trong những bộ phim hay nhất của họ cũng không tránh khỏi sự cường điệu hơi thiếu tự nhiên trong một số vai diễn. Khi hệ thống Stanislavski bắt đầu được chú ý thì cũng là lúc tại Mỹ có sự phân cực giữa lớp diễn viên kinh điển thuộc thế hệ trường phái cũ và lứa diễn viên mới tiếp thu tư duy diễn xuất hiện đại.
Nhiều học viên sau khi tham gia khóa học đã chủ động tìm hiểu, nghiên cứu để bổ sung vào hệ thống lý thuyết diễn xuất của Stanislavski, trong số này đa phần là người gốc Do Thái từ Châu Âu sang Mỹ định cư như: Lee Strasberg, Stella Adler, Elia Kazan, Harnold Clurman…
Năm 1931 Harnold Clurman, Cheryl Crawford và Lee Strasberg thành lập The Group Theatre, tuy tạo được tiếng vang nhưng đến năm 1941 phải đóng cửa vì điều kiện kinh tế và tranh chấp nội bộ.
(từ trái sang: Elia Kazan, Lee Strasberg, Stella Adler)
Đến năm 1947 Robert Lewis, Elia Kazan và Cheryl Crawford thành lập trường đào tạo diễn viên nổi tiếng Actor Studio ở New York (về sau Lee Strasberg và Stella Adler cũng gia nhập). Mục đích là cùng nghiên cứu, chỉnh sửa và phổ biến phương pháp diễn xuất mới với tên gọi “Method Acting” dựa trên nền tảng hệ thống Stanislavski. Một thời gian sau, quan niệm “cảm xúc từ ký ức” của trường phái Method Acting đã gây nên sự bất đồng ý kiến giữa Lee Strasberg và Stella Adler.
Stella Adler quan niệm rằng với tư duy dùng “cảm xúc từ ký ức” đôi khi sẽ gây hại cho tinh thần của diễn viên. Đặc biệt khi thể hiện những cảm xúc đau buồn, bà cho rằng cuộc đời con người không phải ai cũng có đủ kinh nghiệm hoặc cảm xúc trải qua tất cả những sự việc trong cuộc sống. Nếu chỉ đi theo việc phát huy “cảm xúc từ ký ức” sẽ tạo sức ép vô tình làm giới hạn năng lực người diễn viên. Chính vì vậy bà đưa ra luận điểm có thể tận dụng “trí tưởng tượng” và “sự sáng tạo” hoặc tạo ký ức giả để “đặt ví dụ” như thể bản thân là nhân vật nào đó, đang thực sự ở trong hoàn cảnh đó thì sẽ có suy nghĩ gì, hành động ra sao? Đây chính là ý nghĩa của từ “What If” mà Stella Adler đưa ra để thay thế cho quan điểm vận dụng “cảm xúc từ ký ức”.
(Stella Adler)
Riêng Lee Strasberg và vài người tại Actor Studio cho rằng nếu làm vậy thì không theo đúng bài bản chính thống của trường phái Stanislavski. Sau đó Stella Adler đã đích thân sang Paris để gặp “sư phụ” Stanislavski nhằm mục đích được tiếp thu ý kiến, và chính ông đã công nhận đồng ý với Stella Adler về tầm quan trọng của “trí tưởng tượng” và “sự sáng tạo” trong diễn xuất. Điều này chứng minh tư duy của Stella Adler là chính thống và vẫn thuộc hệ thống diễn xuất Stanislavski. Bà quay về New York tách khỏi Actor Studio và thành lập trường Stella Adler Conservatory chính thức giảng dạy kỹ thuật diễn xuất Method Acting.
(Lee Strasberg)
Giáo trình học tập và giảng dạy phương pháp Method Acting sẽ giúp học viên được cấp bằng chứng nhận Master of Fine Arts (New York) và ở Pace University (New York). Lý thuyết diễn xuất theo hệ Stanislavski cũng được truyền bá phổ biến rộng rãi khắp thế giới trở thành một trong những kỹ thuật “thượng đẳng” trong ngành diễn xuất và là thước đo chuẩn mực của người diễn viên.