Logo Galaxy Header flex-none

Tải ứng dụng galaxy Cinema

Tra cứu lịch chiếu và đặt vé siêu nhanh

Trang chủ / Blog điện ảnh / Ký Sự Điện Ảnh - Kỳ 7: Phim Như Đời Hay Chỉ Là Ảo Mộng

Ký Sự Điện Ảnh - Kỳ 7: Phim Như Đời Hay Chỉ Là Ảo Mộng

Nhắc đến điện ảnh Nhật Bản, không thể bỏ qua hình ảnh những chiến binh samurai dũng mãnh. Đạo diễn huyền thoại Akira Kurosawa tạo ra nhiều kiệt tác, quen thuộc nhất vẫn là Rashomon Seven Samurai. Chuyển động trong từng khung hình, sự kết hợp giữa ánh sáng và máy quay do Kurosawa dàn dựng từ lâu đã nhận vô số lời tán dương. Tuy vậy diễn xuất trong những tuyệt tác của Akira Kurosawa vẫn còn phảng phất phong cách tuồng kịch Kabuki. Đấy là yếu điểm hay là tính đặc trưng văn hóa?

"Rashomon" (1950)

Trải qua nhiều năm phát triển, điện ảnh – đứa em út trong các loại hình nghệ thuật khẳng định chỗ đứng của mình không hề thua kém hội họa, âm nhạc hay kịch nghệ. Nhà làm phim luôn cố gắng khai thác tối đa mọi khía cạnh của xã hội, sau đấy khắc họa chúng dưới nhiều góc nhiều khác nhau. Có thể là truyền tải tư tưởng về tôn giáo, đề cao chủ nghĩa hiện sinh, hoặc chỉ đơn giản là một câu chuyện hài hước phục vụ cho việc giải trí.

Điện ảnh là sự tái hiện và phản ánh chân thực về xã hội, hay điện ảnh là nghệ thuật lãng mạn hóa cuộc đời để rồi cường điệu bản chất của vạn vật? Những thước phim đầu tiên chỉ đơn giản là hình ảnh tài liệu ghi lại mọi sinh hoạt của con người. Sau đấy các nhà điện ảnh tiên phong liên tục coi phim ảnh như thứ để thỏa mãn trí tưởng tượng của mình. Họ sáng tạo nên tất tần tật chủ đề - nhân vật – câu chuyện, thế là khán giả bị cuốn vào đấy. Có lẽ số phận của mỗi người luôn được bao phủ bởi hằng hà sa số các chướng ngại, thế nên việc gửi gắm vào điện ảnh thứ thông điệp mang màu sắc lạc quan đầy hy vọng sẽ như liều doping động viên và truyền cảm hứng cho tất cả. Tuy nhiên điện ảnh cũng có thể dùng để phê phán, ẩn dụ cho tất cả những gì xấu xa nhất từng tồn tại.

Phim của Andrei Tarkovski chậm, mỗi cú máy luôn kéo dài tưởng chừng sẽ làm người xem ngã gục. Nhưng chẳng phải cuộc sống luôn ở thì hiện tại tiếp diễn sao, chẳng có cắt cảnh để chắp vá khoảnh khắc. Thời gian chảy xuôi dòng trong phong cách Tarkovski chính là thứ điện ảnh mê hoặc bởi tính thực tế của nó. Bởi cách ông chiêm nghiệm mỗi bộ phim phải chạm vào cảm xúc để bất cứ ai chứng kiến cũng hiểu và tin rằng phim chính là đời. Tư duy phản biện phương thức Montage của Tarkovski đưa điện ảnh mở rộng với câu hỏi: Điện ảnh xuất sắc là thứ điện ảnh đẹp hay là thứ điện ảnh phải chạm được vào trái tim của bất kỳ kẻ xa lạ nào?

"Stalker" (1979)

Thật khó để hình dung điện ảnh nên như thế nào mới là đúng chất nhất. Không thiếu những tác phẩm kinh điển được tô vẽ nhờ sự tưởng tượng dựa trên chất liệu đời thực. Dù là bi hay hài, đôi khi phim vẫn rất kịch và cái kịch đấy lại khác hẳn sân khấu.

Nhắc đến Ingmar Bergman,  khi cho ra đời The Seventh Seal, rất rõ ràng triết lý hiện sinh và siêu thực trong đấy chỉ được “mô phỏng” theo hình thức ẩn dụ. Tình tiết là một vở kịch có “ý đồ”, nhân sinh quan của vị đạo diễn gốc Thụy Điển thể hiện rõ thông qua nhân vật Thần Chết, cuộc đánh cờ định mệnh.

"The Seventh Seal" (1957)

Federico Fellini thì lại thích chơi đùa với tâm lý học, mộng tưởng và ảo ảnh trong các giấc mơ. Khó có thể dùng sự phân tích điện ảnh thông thường để đi sâu vào 81/2, bộ phim hấp dẫn bởi cái khó khăn trong việc tiếp cận. Thay vì cảm thấy khó hiểu, cái hay của 81/2 chính là nó cho phép ai cũng có thể cảm nhận bộ phim theo hướng tự do, trực giác lúc này đóng vai trò dẫn đường để khám phá cái huyền ảo không theo cấu trúc ba hồi truyền thống. Điều này có phần đúng với cả Michelangelo Antonioni khi mà chính Antonioni cũng có thói quen cho ra đời các mảnh ghép rời rạc, nhân vật không gốc gác, hành động không mục đích. Điểm đến cuối cùng chỉ đơn giản là không gian to lớn của bối cảnh, nơi mà con người hành xử theo cái cách lạ lùng. Điên rồ hoặc mất phương hướng, sắc dục hay bạo lực…, cái mơ hồ của cốt truyện luôn để lại ấn tượng sâu sắc.

Mỗi đạo diễn có một phong cách riêng. Người thì cho ra đời nhiều phim hay, tác phẩm thì được nhận xét là tiếng lòng của họ khi luận bàn về thời cuộc, về con người, bám sát thực tế hoặc phê phán thực trạng đang hiện hữu. Lại có đạo diễn làm phim thỏa mãn chính mình, vận dụng tất cả tư duy phức tạp nhất để đem đến câu chuyện kỳ quặc và không cần ai hiểu (hoặc thách thức mức độ cảm thụ nghệ thuật của đám đông bằng cách khiến họ tranh cãi hàng chục năm). Điểm chung duy nhất là dù phim có “thật”, có “đời” cách mấy thì trong đấy vẫn có những chi tiết hoặc nhân vật mang tính “kịch” tồn tại. Ngược lại có những lúc phim tưởng chừng xây dựng thế giới “giả lập” và cường điệu có chủ đích, lại gây cảm giác rợn người bởi nhân vật và diễn biến gần gũi đến mức ám ảnh.

"L'avventura" (1960)

Loại trừ đi những nhà phê bình thực thụ, bỏ qua các tay viết báo chuyên nghiệp, không quan tâm loạt bài đánh giá của giới chuyên môn, nhóm còn lại bàn luận về phim chính là những người tới rạp chiếu phim – người bình thường – khán giả. Vậy khán giả là ai, họ tiếp cận phim như thế nào và nghĩ gì về điện ảnh?